سوربیتول ، خواص و کاربردها
. سوربیتول یک الکل جاذب الرطوبه است و درجه شیرینی آن تقریباً نصف درجه شیرینی ساکارز می باشد این ماده به عنوان یک شیرین کننده یرای غذاهای افراد دیابتی و غذاهای کنسروشده و همچنین به عنوان یک نرم کننده و ماده ای که رطوبت را به خود جذب می کند در کنسرو شده و همچنین به عوان یک نرم کننده و ماده ای که رطوبت را به خود جذب می کند در کنسروها استفاده می شود به طوریکه این ماده به شکل شربتی با غلظت ۷۰% به مقدار ۵ تا ۱۵ درصد اضافه می شود . سوربیتول بوسیله احیاء الکتروشیمیایی تهیه شده اما توده سوربیتول بوسیله هیدروژناسیون کاتالیتیکی گلوکز ساخته می شود سوربیتول در بدن مصرف شده و ۹۸% سوربیتول موجود در غذا هضم شده و ۲۱% باقیمانده دفع می شود این ماده سمی نمی باشد و در غذاهای افراد دیابتی ماده متشکله گلیکوژن و بنابراین گلوکز است . سوربیتول در محصولات دارویی و لوازم آرایشی و بهداشتی مختلف مثل خمیر دندان استفاده می شود از جمله قندهای الکلی و پلی هیدریک الکلهای دیگر که در مواد رژیمی یا برای بعضی از منظورهای تکنیکی استفاده می شوند عبارتند از : گزیلیتول ، مانیتول ، مالتولوز ، ایزومالتولوز، مالتیتول ، ایزومالتیتول ، لاکتوز، و لاکتیتول . بعضی از آنها عموماً در صنایع غذایی و دارویی استفاده می شوند در حالیکه موارد استعمال بعضی از آنها توسعه یافته است .
سوبیتول و قندهای الکلی دیگر به آسانی در آب حل شده و دارای مزه شیرین می باشد فرمول ساختمانی گسترده سوربیتول به صورت زیر است :
CH2OH-HCOH-HCOH-HCOH-HCOH-CH2OH
دولسیتول ، مانیتول ، سوربیتول ، و سایر قندهای الکلی به مقدار زیاد در نباتات پراکنده اند.
سوربیتول یک قند ۶ الکلی است که آنرا از میوه های گیاه سوربوز اوکوپاریا
(Sorbus aucparia) از خانواده روزاسه بدست می آورند . تولید این ماده در جنگ جهانی اول به علت اهمیت هگزانیترات مانیتول به عنوان چاشنی برای فولمینات جیوه آغاز گردید ، مانیتول را از گلوکز تهیه می نمایند و به عنوان محصول ثانویه مقدار قابل ملاحظه ای سوربیتول تولید می گردد که در آن زمان استفاده ازآن محدود بوده ،ولی امروزه سوربیتول به دو صورت محلول و متبلور به کار برده می شود. سوربیتول را به عنوان عامل مرطوب کننده(Humectant) و شیرین کننده بخصوص برای افراد مبتلا به مرض قند به کار می برند.
خصوصیات ظاهری
سفید پودر جاذب الرطوبه ، به صورت گرانولی یا تکه های کوچک ، دارای مزه شیرین ، فرم معمولی ان در ۹۶C ذوب می شود میزان شیرینی سوربیتول ۵۰ تا ۶۰ درجه است و نسبت به میزان شیرینی ساکارز (۱۰۰درجه ) کمتر می باشد.
شربت سوربیتول کریستالیزه نمی شود و در غلظت ۷۰% ماده خشک و در دمای ویسکوزیته آن mpa.s180 است و به صورت شربتهای فاقد کریستال ، ویسکوزیته حداکثر mpa.s220 را داراست . در شکل شودری ، سوربیتول دارای فعالیت آبی نسبتاً کمی است . سوربیتول در برابر حرارت مقاومت بسیار خوبی دارد و حرارت های حداکثر تا را بدون تجزیه شدن تحمل می کند بواسطه ماهیت این ماده و فقدان حضور واقعی قندهای احیاء کننده شربت سوربیتول را می توان به صورت ماده خشک شده غلیظی بدون تغییر رنگ تغلیظ کرد. هنگامی که رطوبت محیط به صورت کنترل شده ای افزایش یابد یا پایین بیاید.
کاربردهای سوربیتول
سوربیتول بدست آمده توسط هیدروژناسیون کاتالیتیکی دکستروز ، شیرین کننده بسیار مناسبی برای تولید محصولات غذایی با قند کم است و همچنین به طور موفقیت آمیزی در صنایع دارویی و روغنهای مو و پوست و در محدوده وسیعی از کاربردهایی غیر از کاربردهای غذایی استفاده می شود. استفاده از سوربیتول در صنایع شیرینی سازی مثل شکلات ، مخصوصاً شکلاتهای تخته ای که مصرف دارویی دارند ، بسیار مهم است .پودرهای سوربیتول به شکلهای مختلفی می توانند استفاده شوند خواص پودری آن به میزان تراکم پذیری و در مورد قرصها به میزان سختی ، میزان بهم فشردگی و زمان حل شدن و مقاومت در مقابل نگه داری بستگی دارد. سوربیتول مثل بیشتر پلی اولها توسط ارگانیسم بدن انسان به عنوان ماده مغذی استفاده می شود بامصرف سوربیتول ذخیره گلیکوژن و گلیکولیز که برای انسانها حیاتی هستند به طریق مناسبی برای دیابتی ها ثابت نگه داشته می شوند . قندهای الکلی اگر به میزان زیادی مصرف شوند ، اثر ملینی دارندچون جذب آنها در کندی صوت می گیرد. بنابراین مصرف روزانه آن برای بزرگسالان باید بین ۶۰ تا gr 80 و برای کودکان (۵ تا ۱۶ سال ) بین ۳۰ تا ۴۰ گرم باشد. مقدار مصرفی آن برای کودکان زیر ۵ سال وبرای افرادی که بی نظمی متابولیکی دارند باید با توجه بیشتری صورت گیرد.
کاربرد سوربیتول در داروها
اثرات درمانی خاص در کنار خواص تابعه ویژه ، سوربیتول را برای مصارف دارویی مناسب می سازد . سوربیتول در سوسپانسیونها ، امولسیونها و کرمها ، اثر تثبیت کننده دارد و گرفتن و از دست دادن آب را کنترل می کند . از خاصیت فساد ناپذیری سوربیتول در شربتها استفاده می شود و از اثر شکل پذیر بودن آن در تولید کپسولهای ژلاتینی استفاده می شود.
با کمپرس کردن مستقیم پودر سوربیتول ، قرص آن تولید می شود برای تولید قرصها مناسب است . سرعت انحلال آن در آب یک خاصیت مهم قرص آن است . بواسطه تخلخل بال ،قرصهای ساخته شده از پودرهای نرم در فشار کم سریعتر از آنهایی که از ذرات درشت و در همان شرایط ساخته می شوند حل می شوند.
بواسطه جاذب الرطوبه بودن نسبی سوربیتول و به منظور جلوگیری از نرم شدن قرصهای حاوی سوربیتول در نتیجه بالا رفتن میزان رطوبت بایستی این قرصها در شرایط نسبتاً خشک ، نگهدای و محافظت شوند . خرد شدن قرصهای سوربیتول حتی اگر در فشار کم فشرده شده باشند بسیار کم اتفاق می افتد.
خمیر دندانها ، روغنهای مو و پوست
ترکیب غیر ابتدایی و مشخصه جذب رطوبت سوربیتول ، نقش مناسبی در خمیر دندان و روغنهای مو و پوست ایفا می کند . فاسد نشدن و طمع شیرین مطبوع ان نیز خواص کلیدی مهمی برای استفاده از این ماده در خمیر دندان می باشد و همچنین در روغنهای مو و پوست و اغلب مواد چرب به کار می رود . از توانایی سوربیتول اغلب به منظور پایداری امولسیونها و سوسپانسیونها ، استفاده می شود.
کاربردهای غیر غذایی
سوربیتول به عنوان ماده جاذب الرطوبه و شکل پذیر در محدوده وسیعی از کاربردهایی غیر از کاربردهای غذایی از جمله در tobacco (تنباکو ) و کاغذ استفاده می شود . سوربیتول یونهای فلزی را تفکیک می کند و به علت در گالوانیزاسیون و سیاه قلم آلومینیوم استفاده می شود.
استفاده غذایی
در صنایع غذایی ، سوربیتول یک شیرین کننده مهم جهت ساختن محصولات کم شیرینی برای دیابتی ها می باشد . موارد استفاده عمده آن در محصولات صنعت شیرینی سازی با شیرینی کم ، به خصوص درنباتها و صمغها ، آدامسها و شکلاتها می باشد.
نباتهای سخت یا قندهای سخت
نباتهای سخت توسط جوشاندن شربتهی سوربیتول تا رسیدن به ماده خشک بالا (۹۸ تا ۹۹ درصد) تولید می شوند تحت شرایط کنترل سرما ، توده پخته شده نبات با ۱% پودر سوربیتول خنک شده و در بسته های پلاستیکی بسته بندی می شوند . بعد از قالب گیری کردن ، شیرینیها بایستی در مواد ضد رطوبت پوشش داده شوند.
آدامسهای کم شیرینی
برای آدامسهای کم شیرینی ، سوربیتول به شکل جامد و مایع استفاده می شود . سوربیتول پودر شده جانشین ساکارز شده در حالیکه شربت سوربیتول جایگزین شربت گلوکز می شود . در قسمت شکل پذیر کردن با اضافه کردن مقدار کمی گلیسرول ، خواص شکل پذیری بهبود می یابد و اضافه کردن مانیتول مانع چسبندگی می شود.
سوبیتول و قندهای الکلی دیگر به آسانی در آب حل شده و دارای مزه شیرین می باشد فرمول ساختمانی گسترده سوربیتول به صورت زیر است :
CH2OH-HCOH-HCOH-HCOH-HCOH-CH2OH
دولسیتول ، مانیتول ، سوربیتول ، و سایر قندهای الکلی به مقدار زیاد در نباتات پراکنده اند.
سوربیتول یک قند ۶ الکلی است که آنرا از میوه های گیاه سوربوز اوکوپاریا
(Sorbus aucparia) از خانواده روزاسه بدست می آورند . تولید این ماده در جنگ جهانی اول به علت اهمیت هگزانیترات مانیتول به عنوان چاشنی برای فولمینات جیوه آغاز گردید ، مانیتول را از گلوکز تهیه می نمایند و به عنوان محصول ثانویه مقدار قابل ملاحظه ای سوربیتول تولید می گردد که در آن زمان استفاده ازآن محدود بوده ،ولی امروزه سوربیتول به دو صورت محلول و متبلور به کار برده می شود. سوربیتول را به عنوان عامل مرطوب کننده(Humectant) و شیرین کننده بخصوص برای افراد مبتلا به مرض قند به کار می برند.
خصوصیات ظاهری
سفید پودر جاذب الرطوبه ، به صورت گرانولی یا تکه های کوچک ، دارای مزه شیرین ، فرم معمولی ان در ۹۶C ذوب می شود میزان شیرینی سوربیتول ۵۰ تا ۶۰ درجه است و نسبت به میزان شیرینی ساکارز (۱۰۰درجه ) کمتر می باشد.
شربت سوربیتول کریستالیزه نمی شود و در غلظت ۷۰% ماده خشک و در دمای ویسکوزیته آن mpa.s180 است و به صورت شربتهای فاقد کریستال ، ویسکوزیته حداکثر mpa.s220 را داراست . در شکل شودری ، سوربیتول دارای فعالیت آبی نسبتاً کمی است . سوربیتول در برابر حرارت مقاومت بسیار خوبی دارد و حرارت های حداکثر تا را بدون تجزیه شدن تحمل می کند بواسطه ماهیت این ماده و فقدان حضور واقعی قندهای احیاء کننده شربت سوربیتول را می توان به صورت ماده خشک شده غلیظی بدون تغییر رنگ تغلیظ کرد. هنگامی که رطوبت محیط به صورت کنترل شده ای افزایش یابد یا پایین بیاید.
کاربردهای سوربیتول
سوربیتول بدست آمده توسط هیدروژناسیون کاتالیتیکی دکستروز ، شیرین کننده بسیار مناسبی برای تولید محصولات غذایی با قند کم است و همچنین به طور موفقیت آمیزی در صنایع دارویی و روغنهای مو و پوست و در محدوده وسیعی از کاربردهایی غیر از کاربردهای غذایی استفاده می شود. استفاده از سوربیتول در صنایع شیرینی سازی مثل شکلات ، مخصوصاً شکلاتهای تخته ای که مصرف دارویی دارند ، بسیار مهم است .پودرهای سوربیتول به شکلهای مختلفی می توانند استفاده شوند خواص پودری آن به میزان تراکم پذیری و در مورد قرصها به میزان سختی ، میزان بهم فشردگی و زمان حل شدن و مقاومت در مقابل نگه داری بستگی دارد. سوربیتول مثل بیشتر پلی اولها توسط ارگانیسم بدن انسان به عنوان ماده مغذی استفاده می شود بامصرف سوربیتول ذخیره گلیکوژن و گلیکولیز که برای انسانها حیاتی هستند به طریق مناسبی برای دیابتی ها ثابت نگه داشته می شوند . قندهای الکلی اگر به میزان زیادی مصرف شوند ، اثر ملینی دارندچون جذب آنها در کندی صوت می گیرد. بنابراین مصرف روزانه آن برای بزرگسالان باید بین ۶۰ تا gr 80 و برای کودکان (۵ تا ۱۶ سال ) بین ۳۰ تا ۴۰ گرم باشد. مقدار مصرفی آن برای کودکان زیر ۵ سال وبرای افرادی که بی نظمی متابولیکی دارند باید با توجه بیشتری صورت گیرد.
کاربرد سوربیتول در داروها
اثرات درمانی خاص در کنار خواص تابعه ویژه ، سوربیتول را برای مصارف دارویی مناسب می سازد . سوربیتول در سوسپانسیونها ، امولسیونها و کرمها ، اثر تثبیت کننده دارد و گرفتن و از دست دادن آب را کنترل می کند . از خاصیت فساد ناپذیری سوربیتول در شربتها استفاده می شود و از اثر شکل پذیر بودن آن در تولید کپسولهای ژلاتینی استفاده می شود.
با کمپرس کردن مستقیم پودر سوربیتول ، قرص آن تولید می شود برای تولید قرصها مناسب است . سرعت انحلال آن در آب یک خاصیت مهم قرص آن است . بواسطه تخلخل بال ،قرصهای ساخته شده از پودرهای نرم در فشار کم سریعتر از آنهایی که از ذرات درشت و در همان شرایط ساخته می شوند حل می شوند.
بواسطه جاذب الرطوبه بودن نسبی سوربیتول و به منظور جلوگیری از نرم شدن قرصهای حاوی سوربیتول در نتیجه بالا رفتن میزان رطوبت بایستی این قرصها در شرایط نسبتاً خشک ، نگهدای و محافظت شوند . خرد شدن قرصهای سوربیتول حتی اگر در فشار کم فشرده شده باشند بسیار کم اتفاق می افتد.
خمیر دندانها ، روغنهای مو و پوست
ترکیب غیر ابتدایی و مشخصه جذب رطوبت سوربیتول ، نقش مناسبی در خمیر دندان و روغنهای مو و پوست ایفا می کند . فاسد نشدن و طمع شیرین مطبوع ان نیز خواص کلیدی مهمی برای استفاده از این ماده در خمیر دندان می باشد و همچنین در روغنهای مو و پوست و اغلب مواد چرب به کار می رود . از توانایی سوربیتول اغلب به منظور پایداری امولسیونها و سوسپانسیونها ، استفاده می شود.
کاربردهای غیر غذایی
سوربیتول به عنوان ماده جاذب الرطوبه و شکل پذیر در محدوده وسیعی از کاربردهایی غیر از کاربردهای غذایی از جمله در tobacco (تنباکو ) و کاغذ استفاده می شود . سوربیتول یونهای فلزی را تفکیک می کند و به علت در گالوانیزاسیون و سیاه قلم آلومینیوم استفاده می شود.
استفاده غذایی
در صنایع غذایی ، سوربیتول یک شیرین کننده مهم جهت ساختن محصولات کم شیرینی برای دیابتی ها می باشد . موارد استفاده عمده آن در محصولات صنعت شیرینی سازی با شیرینی کم ، به خصوص درنباتها و صمغها ، آدامسها و شکلاتها می باشد.
نباتهای سخت یا قندهای سخت
نباتهای سخت توسط جوشاندن شربتهی سوربیتول تا رسیدن به ماده خشک بالا (۹۸ تا ۹۹ درصد) تولید می شوند تحت شرایط کنترل سرما ، توده پخته شده نبات با ۱% پودر سوربیتول خنک شده و در بسته های پلاستیکی بسته بندی می شوند . بعد از قالب گیری کردن ، شیرینیها بایستی در مواد ضد رطوبت پوشش داده شوند.
آدامسهای کم شیرینی
برای آدامسهای کم شیرینی ، سوربیتول به شکل جامد و مایع استفاده می شود . سوربیتول پودر شده جانشین ساکارز شده در حالیکه شربت سوربیتول جایگزین شربت گلوکز می شود . در قسمت شکل پذیر کردن با اضافه کردن مقدار کمی گلیسرول ، خواص شکل پذیری بهبود می یابد و اضافه کردن مانیتول مانع چسبندگی می شود.